Donate for Art
If you like the work displayed by any Artist on this site and wish to encourage by buying the art work please fill the form below and we will facilitate the transaction.
------------------------------------------------------------------------------
Donate to KVMTrust:
Funds contributed through any activities of the KVMTrust would be used to empower the youth by providing them with a defined platform and help them pursue their creative pursuits, dreams and ambitions.
Bank Details For Donations:
Payable to :Kunwar Viyogi Memorial Trust
Bank Branch :ICICI Bank, Noida Sec 63 Branch
IFSC Code :ICIC0000816
A/C Number :081605006814
Email ID :kvmtofficial@gmail.com
Explore KVMT
Dogri Sonnet 40

कसूमत

सवेरै जागदे गै मुषकलें दा बैन पाया हा,
ओ भोली त्रीमते, तेरी फिकरमन्दी नकारी ही ;

अजें मेरे दमाका च ते सुखनें दी खमारी ही,
में रातीं सौने षा पैह्लें बी तुक्की एह् गलाया हा,

”मिगी चंगी तरह भाखे न दुनियांदारी दे टैंटे।
घ्रिस्ती च मगन रौह् छोड़ी दे बाह्रा गी मेरे पर।

ओ लिम-लिम, डरदे-डरदे दफ्तरा दे बे-दिले घैंटे,
तूं छोड़ उन्दी बे-रैह्मी, बुरी मारा गी मेरे पर।“

में चिंता समझना तेरी, जिदे इच प्यार ऐ तेरा।
सवेरै जागदे चेता कराया; केह् जरूरत ही?

तुगी में दोष निं दिन्दा, सुभाऽ गै ऐसा ऐ मेरा,
खुमारी उड्डी सुखनें दी, मिगी लग्गी कसूमत ही।

दिना दी मौत होई ही, सवेरै जमदे-जमदे गै,
ते साल लग्गा हा ओ दफ्तरी दिन लंघदे-लंघदे लै।

जान्नी दुषमन

भ्राओ-जिस्म ते मन जान्नी दुषमन न षुरू कोला:
कदें बी इन्दी आपूं-इच्चें इक्क-सार नेईं होई।

जे इक्क बलगदा तां दूआ होन्दा जाने गी तौला।
उमर इन्दे गै रगड़े च मेरी पूरी गेई होई।

बचार इल्लां बनियै मी अति न मारदे ठूंगे:-
जुआनी में गुजारी ही पढ़ाई च, कताबें च ;

ते हून जेल्लै मेरी वासना दे बोल न गूंगे,
षलैपे आइयै बे-फौन्दे मी छेड़न खुआ’बें च।

जुआन कुड़ियें उप्पर जेल्लै हून पौंदियां नज़रां,
मिरे अकारा च लावा तां बिसफोटी निकलदा ऐ।

प हून पूरियां केह् होनियां न मेरियां रमज़ां,
खंझाइयै मौका राही न्हक्क-जानी हत्थ मलदा ऐ।

जदूं गरमी ही जिस्मा च, कताबें मन हा लुट्टे दा,
ते हून मन करा करदा प देह् ऐ हारे-हुट्टे दा।

यराना

मिगी निक्की बरेसा च ही आगल एह् मनें – बद्धी,
जे अपनी जिन्दगी च खूब में नामा कमाना ऐ।

ते अपनी ज़िन्दगी गी कामयाब में बनाना ऐ,
प हून, जेल्लै मेरी आयु ऐ लंघी गेई अद्धी:-

चफेरै पेई दी ऐ खलबली एह्दे च बे-हद्दी,
(जो मेरा सोचने दा सिलसला लग्गा पुराना ऐ ;

जो मेरी जिन्दगी दा लेखा-जोखा, ताना-बाना ऐ) –
मसौदे मेरे मनसूबे दे सारे होए न रद्दी।

मुतासर एह्दे षा होइयै मिरी अकला दी पन-चक्की,
चलन लगदी ऐ तेज सोचियै, एह् दिल ञ्याना ऐ।

ते भामें एह्दी खड़बुद्धी चला करदी ऐ अन-झक्की,
इसी नां कोसना में, नां इसी मन्दा गलाना ऐ।

ते मेरी दोस्ती ऐ एह्दै कन्नै मुंढा षा पक्की,
ते एह्दा मेरै कन्नै मुंढा षा गैह्रा यराना ऐ।

बंदशां

मनुक्खी हीखियें दी सेह्तमन्दी तै जरूरी ऐ,
मनुक्खी जिन्दगी च मुषकलां गै मुषकलां होना।

बगैर मुषकलें दै अरबला रौंह्दी अधूरी ऐ,
ते बिलकुल लाजमी ऐ जिन्दगी च आफतां होना।

बगैर ब’न्न ब’न्ने दे नदी दा पानी यख ठंडा,
कदें सोकें दी मारी दी जिमीं ज़रखेज़ निं करदा।

बिना पंजालिया दै दान्द होई जन्दा ऐ मषटंडा,
(बिना जुगड़े दे इसगी खेतरें च हल्ल निं चलदा:)

हवा दी बर-खिलाफ सम्मता च गुड्डी चढ़दी ऐ ;
ते बन्दष डोरा दी होन्दी ऐ तां गै बुत्त होन्दी ऐ।

ए जि’यां, पीड़ साढ़े कालजे च जिसलै तढ़दी ऐ,
मनुक्खी कामना बेताब होइयै जागी पौन्दी ऐ।

बगैर मुषकलें दै हीखियें च फिक्कापन होन्दा।
बगैर आफतें दै ज़िन्दगी च निक्कापन होन्दा।

अनदिक्खे नषान

नषान ज़िन्दगी दी बत्ता उप्पर अपने पैरें दे,
बड़े माना दै कन्ने छोड़दा ऐ आदमी, लेकन।

सवाए अपने आपा दै कुसा होरा गी निं लभदे,
ते उडदी भुब्बला दै हेठ छप्पी जन्दे न फौरन।

ते घास रस्ते दे बट्टें दी केवल दस्सी सकदी ऐ,
जे इत्थें मुद्दतें षा राहियें दा औना-जाना ऐ।

प बिलकुल दस्सी निं सकदी, कुसा गी कैह्दी जल्दी ऐ,
जां कोह्की मंज़लें दा राहियें गी मोह् नमाना ऐ।

मगर में जाननां हर माह्नू दा चेचा चलन होंदा,
ते हर – इक हस्ती दी अपनी टकोधी छाप होंदी ऐ।

बिजन दिक्खे खुदा गी मन्नना जि’यां कठन होंदा,
प सारी बे-जकीनी दूर अपनै आप होन्दी ऐ:-

जदूं कोई चान-चक्का गीत रूहा च फुरी औंदा,
ते सैह्बन जीभा उप्पर ईष्वर दा नां टुरी औंदा।

काह्ली

अजें तक काह्ली ही मी तौले-तौले बड्डे होने दी,
समें दे करतें-धरतें दै बराबर होइयै चलने दी।

दना-हारी बी मेरी मंज़लें च रुची हैन्नी ही,
मी केवल लालसा ही काफलें दै कन्ने रलने दी।

मगर, उन्तालमीं पौड़ी, उमर दी पूरी होन्दे गै,
मिगी मसूस होन्दा ऐ जे पूरी होने आह्ली ऐ।

एह् हुतली टोर मेरी होई दी ऐ हून तां करियै,
ते मिक्की मंज़लें गी छूह्ने दी लग्गी दी काह्ली ऐ।

में सोचा नां जे बाकी जिन्दगी दे साल जेह्ड़े न,
खरै गुज़रे दे साल्लें आंह्गर गै तौले घरोने न ?

जे इयै होग तां में पाए दे जिन्ने बखेड़े न,
अधूरे रेही जाङन फ्ही मुकम्मल कि’यां होने न ?

मुकम्मल करने दा लेकन मेरा पक्का इरादा ऐ,
अधूरे कम्में दी मकदार भामें बौह्त जादा ऐ !!

हार

दिना दे खीरले खिन बल्लें-बल्लें डुब्बा करदे न ;
एह् मेरी जिन्दगी दे ध्याड़े दी संञा दा बेल्ला ऐ।

नषान न्हेरें दे धूड़-मधूड़े लब्भा करदे न ;
में बेहियै सोचा नां-एह् जिन्दड़ी कैसा झमेल्ला ऐ ?

मटोटर होई दी पीड़ें नै मेरी पसली-पसली ऐ,
तरीका मेरी टोरा दा ऐ भलेआं झक्के-झक्के दा ;

ते कसक सुरकदे छाल्लें दी केवल होन्दी असली ऐ,
खुषी मसान ऐ-! में सोची जन्नां अक्के-पक्के दा।

में भामें जिन्दगी दी बत्ता उप्पर चलदे-चलदे लै,
नषानदेहियें दे कम्मा च रत्ती चुक्क निं कीती।

दबा-सट्ट द्रौड़दे लै, चान-चक्क रुख बदलदे लै,
दमा च त्रोड़ निं आन्दी ते काह्ली उक्क निं कीती।

मगर एह् करदे बेल्ले बी मिरी रूहा च झाका ऐ,
मना च खौफ ऐ, सोचें च बे-पीरा ध्राका ऐ।

सलाह्

जदूं ही नौन्दी जून्नें च तां प्यारा माह्नू दा देह् हा,
मनुक्खी आतमा बनियै एह् ब्रह्मा बनना चाह्न्दी ऐ।

ते बौह्त झूरदी ऐ, ”माह्नू च में दिक्खेआ केह् हा?“
षरीरी पिंजरे च छड़कदी ते तिलमलान्दी ऐ।

ए रौह्न्दी डौर-भौर होई दी, घड़ियां ते पल गिनदी।
दलीलां मन अति दिन्दा मगर एह् रौं नईं लांदी।

दुरेडी मन्ज़लें दी त्रेह् इसगी जीन निं दिन्दी।
गिला करदा ऐ मन तां कन्नें इच ऐ औंगलां पान्दी।

जदूं कीड़ें दी जून्ना दे दिनें गी कट्टा करदी ही,
तदूं माह्नू दा लागर देह्, इसगी लग्गा हा सोह्ना,

प जून कट्टियै माह्नू दी जद एह् होग ब्रह्मा दी, –
फिरी बी त्रेह् नेईं मुक्कग तां इस रूहा दा केह् होना?

अगर ऐसा कदें होग्गी, इसी मेरी सलाह् एह् ऐ –
”वियोगी“ कोल आई जायां बिदा ब्रह्मा गी तूं करियै।

बे-चैन रूह्

भ्रवा, रूहा दी बे-चैनी दा ठकाना नेईं होन्दा:-
एह् इक्क चीज मिलदे गै दूई दा मोह् करदी ऐ।

जे आखो, चंगा इन्ना जादै मोह् लाना नेईं होन्दा,
तां नजरां फेरी लैन्दी ते नकारा रोह् करदी ऐ।

इसी थ्होई दी चीजा दी कदर करनी नेईं औन्दी,
दुरेडी सैलतन इसगी मती मन-भावनी लगदी।

ते हामी अपने भागें दी इसी भरनी नेईं औन्दी,
ते सूरत राम आंह्गर दोस्तें दी रावनी लगदी।

चरास्सी-लक्ख जूनां भुगतियै माह्नू च औन्दी ऐ,
मगर रूहा दी अनमुक्की परेषानी नेईं जन्दी।

जतन अऊं बे-ब्हाऽ करनां बजह गी जानने गित्तै,
बजह रूहा दी बे-चैनी दी पर जानी नेईं जन्दी।

बिना समझे दे थोड़ें गी एह् पूरा करना चाह्न्दी ऐ,
गवा षा खिंडे दे बच्छे दै आंह्गर फ्ही रम्हांदी ऐ।

दमागी फोटो

तिरी पैह्ली मलाटी, मेरै कन्ने, याद ऐ मिक्की:-
खुषी बे-दाग पल-भर बे-मुहारी दिक्खी लेई ही,

खुषी नै चित्ता दी तख़्ती न्यारे रंगें नै लीकी,
दमागी कैमरे नै ओह्दी फोटो खिच्ची लेई ही।

तिरा ओ डोडी आंह्गर रूप,-तेरा मनचला हासा ;
मिरे नै मेलियै नजरां मिरे चित्ता च बेही जाना ;

मिगी रत्ती अन्देषा हैन्नी हा जे रौह्ना निं मासा,
ते मारू जिन्दगी च इन्दा सिर्फ चेता रेही जाना।

षदाई में गड़ाकें दा ते जीवन दे किले अन्दर,
अति मसरूफ आं, गलतान आं जीने दे झगड़ें च

ते इस जोखम-भरोची अरबला दे सिलसले अन्दर,
संजीदा मामलें ते पीड़ें दे बे-रैह्म रगड़ें च।

कदें-कदाएं पर इन्दे षा दूर नस्सी बी लैन्नां,
दमागी फोटो तेरा दिक्खनां ते हस्सी बी लैन्नां।

मयूसी

ओ पल, ओ जेल्लै तेरा-मेरा ताल-मेल हा होआ,
ओ पल बी मेरै उप्पर तेरै आंह्गर राज करदा ऐ।

एह् रूह् कैद्दी बनेआ हा ते मन रखेल हा होआ,
मगर पल तेरै आंह्गर गै नज़र-अंदाज़ करदा ऐ।

तिरै कन्ने मलाटी आह्ला, बांका पल ऐ ओ जेह्ड़ा,
ओ पल ऐ जिन्दु दी दलदल च कमला दी कली आंह्गर।

जां मट्ठा छोली – छोली मक्खना दा कड्ढे दा पेड़ा
जां भस्स छानियै कड्ढी दी सुन्ने दी डली आंह्गर।

मिरा मन करदा ऐ बक्ता गी में जबरन खडेरी लैं,
उदे षा खूसी लैं ओ पल में लाइयै जान्ना दी बाजी।

ते तुक्की खलकता दै सामनै बाह्में च घेरी लैं,
मगर तु’म्मी निं मिलदी, बक्त बी रुकदा नेईं पाजी।

मिरी हालत ऐ जि’यां बनदे-बनदे भाग फुट्टी जा,
सवेरै जागने मूजब सुहामा खाब त्रुट्टी जा।

दुआसी

दुआसी मेरी रूहा बिच्च अपना आह्लड़ा बुनियै,
जबरदस्ती दुआर बंद करियै बास करदी ऐ।

ते रूह् फामी होई जन्दी ऐ पिट्टी-पिट्टी सिर धुनियै,
दुआसी इक्क निं सुनदी ते नां क्यास करदी ऐ।

दुआसी हाल दी हालत दा नक्षा ऐ जां माज़ी दा,
कोई अद्ध-मोएं दा झूरा कु’रा दा डरदा-डरदा ऐ।

भविक्खा दा कोई गुंझल जां अपनी ला-इलाजी दा,
कठन नुसखे दा मेरै बास्तै अनुबाद करदा ऐ?

दुआसी दी बजह केह् ऐ? में पुच्छां जे मना कोला,
अतिऐंत्त खिंझियै, खौह्रेपना नै दिन्दा परता ऐ –

”वियोगी छोड़ खैह्ड़ा ते अकारण पा नेईं रौला।“
नकारा कैसा मेरी जिन्दगी दा करता-धरता ऐ?

‘वियोगी’ बास्ते पान्दा मगर जन्दी दुआसी निं ;
ते लक्ख जतन करदा, छोड़दी लेकन खलासी निं।

हीखियां ते सोचां

ञ्यानी हीखियें मेरे नै बे-स्हाबा दगा कीता,
स्यानी सोचें भामें ज्हार बारी आइयै समझाया।

मगर सोचें दी मत्ता गी उनें हा अनसुना कीता,
ते उन्दी स्यानपा बक्खी दना बी रौं नेईं लाया।

बतौड़ हीखियें च गरमी ही नवीन जोषें दी,
प उन्दी टौह्रा बिच्च सैह्जता ते झक्क हैन्नी हा ;

दुरेडी तांह्ग कीती ही उनें गासा दे गोषें दी,
मना च, ओ थ्होई जाने दा बिलकुल षक्क हैन्नी हा।

डुआरी हीखियें मारी – मगर फंघें दी कमजोरी,
नै बाधा पाई ते निं हीखियां फी उड्डरी सकियां।

ते भामें सोचें गी ही अक्खरा दी उन्दी मूंह्-जोरी,
फिरी बी दारी कीती हीखियें दी-जिन्नियां बचियां।

ञ्यानी हीखियें गी सोचने दी सुर्त निं होई,
स्यानी सोचें गी किष आखने दी जुर्त निं होई।

अद्ध – रस्ते दे बचार

मिगी मसरूफ कान्नी दे, मिरे परमातमा, ते मीं,
मना दे घोड़े दियां ढिल्लियां तूं करन दे बागां।

मसाह्रा सलगदे चित्ता दा लेइयै, ओदै कन्ने फ्ही,
जुआन जज़्बें दे कोलें च मी सलगान दे अग्गां।

अधेड़ उमरी दा बेल्ला आई पुज्जा ऐ मेरा पर,
फिरी बी मेरे जोड़ें दी होई हरकत नकम्मी निं,

बरेस बड्डी ऐ मेरी, मगर तूं दिक्खी लै ठाकर,
अजें तिक्कर मेरे सुआतमा दी मुक्की गरमी निं।

अजें बी खनखनांदे हास्से मेरा दिल चुरांदे न,
अजें बी चित्त मेरा तरसदा ऐ भोगी षारें गी,

अजें बी कुंआंस मेरी अक्खियें दे फड़फड़ांदे न
ते ताजा अत्थरूं करदे न याद पिछले थाह्रें गी।

अजें ते कान्नी मेरी रुकने तै तेआर हैन्नी सो,
ते इसगी रोकने दा मेरा बी बचार हैन्नी सो।

पुरख कवि

परानी पोथियें च गीत उच्चे-उच्चे कवियें दे –
लखोए दे, छपोए दे – अदूं दे मिक्की थ्होए दे:

इनें गी पढ़ियै, खाके खिच्चा करनां उन्दी छवियें दे –
सदैव-रूह्, हस्ती, चित्त ते मन र्हान होए दे:-

कुसा नै जिन्दगी दे रौले-रप्पे दे अकारा षा,
मधु-मक्खी दै साहीं मिट्ठा-पन ऐ चूसी लैते दा।

कुसा नै काली-मस्स रातीं दे बे-थौह् खलारा षा,
टटैने आंह्गर बलने दा तरीका खूसी लैते दा।

कुसा नै पीड़ै दा सारा कलेवर नापी लैते दा,
कुसा नै हासें दी हद्दा गी जाइयै छूही लैते दा,

कुसै परमातमा गी छातिया च छापी लैते दा,
कुसा नै रोई-रोई कालजे गी थूही लैते दा।

‘वियोगी’ उन्दे सिर्फ कन्न निं, आतम बी बोला ऐ,
ओ जेह्ड़े आखदे संगीत नेईं ऐ घैंको-रौला ऐ।

षोह्रत

षोह्रत संगदिल रानी ऐ, इसगी जो कोई चांह्दा
ओदे कोला, ओ, नक्कें घीसियां लक्खां कढांदी ऐ।

कोई साधु फरैन्त, सिरफिरा जे रौं नेईं लांदा,
तां ओदे लक्खां तरले करदी ते लागै बुलांदी ऐ।

षोह्रत ऐसी पज्जन ऐ-जदूं कोई एह्दी गल्ल करदा,
तदूं बदनामियें दा दोष ओदै मत्थै मढ़दी ऐ,

ते जेकर ज़िकर निं एह्दा ‘वियोगी’ चार पल करदा,
तां बाह्मां कुंजियै, निरलज्ज बनियै खूब लड़दी ऐ।

खुषी भांदी निं इसगी अपने मतबालें दी रत्ती बी,
ऐ एह्दा लाड बी मारू ते एह्दा बैर बी मारू।

इसी चिन्ता निं होंदी भुड़कने आह्लें दी रत्ती बी,
ऐ एह्दा प्यार बी मारू ते एदा कैह्र बी मारू।

‘वियोगी’ ते इदी भेठा दना बी ध्यान नेईं दिन्दा।
ते एह्की करकसा गी रूह् अपनी खान नेईं दिन्दा।।

फरेआद

मना तेरा गै राज सारें उप्पर चलदा आया ऐ ;
तेरे हुकमा दा पालन में रेहा करदा मगर यारा !

मेरी जमीरा नै रूहा गी बे-अन्ता सताया ऐ,
ते ओदे चुंगला चा निकलने दा कोई निं चारा।

तेरे हजूरा च तां गै में एह् फरेआद लेई आयां ;
तेरे चित्ता गी एह् जमीर बी उन्नी गै प्यारी ऐ,

फ्ही जिन्ने में ते मेरी रूह्, मेरे चित्त ते काया ;
कुसा नै बैर निं तेरा, तेरी सारें नै यारी ऐ।

कोई बखैध निं चांह्दा जमीरा कन्ने में भैड़ा –
मगर एह् सस्स बनियै रूहा दे नक्का च धूं करदी।

अगर बीते दिनें दी गल्तियें दा छोड़ै एह् खैह्ड़ा,
तां तरक कोई निं तेरी सघंद मेरी रूह् करदी।

मिरी रूहा दी सुन्नी कोठड़ी दे दुआर ब्हेड़ी दे ;
चकन्ना, चुस्त फ्ही उत्थें तूं इक पैह्रेदार खडेरी दे।

मेरा राखा मन

मयूसी नै मनै अन्दर अति हुल्लड़ हा पाए दा,
ते पीड़ अक्खियें दी पुतलियें चा झांका करदी ही –

ते हुट्टन डेह्लें उप्पर लालमा बनियै हा छाए दा,
ते मेरी रत्तू इच मारू, जान-लेवा सरदी ही।

समें दे घैंको-रौले नै हे लग्गे कन्नें च झप्पे,
पपोटे फड़फड़ा करदे हे हंजू रोकने मूजब।

मना नै अपने-आपा गी तदूं हा सांभेआ आपे;
बड़े ठंडे तरीके नै मयूसी पर होआ गालब –

मेरी मेदें दे हिज्जे पीड़ें कोला ठीक करवाए –
ते सोचां गब्भने ताईं, पीड़ें नै मिथुन कीता;

ख्याल रंजषें दे गरड़जालें इच्चा छुड़काए,
ते रोन्दू जिन्दड़ी गी स्हाई लैने दा जतन कीता।

मजूद रातीं अन्दर बी कली बडले दी होन्दी ऐ,
ते अ’न्नी अक्खियें गी चाह् होए तां लोऽ थ्होन्दी ऐ।

नरेन्द्र खजूरिया

नरेन्द्र! साढ़ी किसमत गै मोई किसमत-जली निकली,
जदूं तूं डोगरी गी जीनियस दा दित्ता लषकारा।

तेरी चिन्ता-भरोची कान्नी ही जिसलै बली निकली
तां तुक्की, ईष्वर नै चुक्की लैता, साढ़े बषकारा।

मसाह्रे तेरे लफ्ज़ें दे अजें तिक्कर जला करदे,
मगर बालन तेरी फिकरा दा इन्दे कोल हैन्नी सो,

ना लेखक गै लिखा करदे ना पाठक उम्बला करदे ;
तेरी सोचें दी बलदी दीह्नियें दी र्होल हैन्नी सो,

रंडोई डोगरी तेरै मुजूं, ते सोग निं छोड़ै,
ते मैली गिद्दी लाइयै गैह्नेहीन, बुच्ची-बुच्ची ऐ।

इसी सजौटी बाना लुआइयै कोई बरी ओड़ै –
ते एह्की ‘बिधवा’ कन्ने मी नरेन्द्र बौह्त रुची ऐ।

अजाज़त जे मिलै तेरी तां इसगी में ब्याही लैं।
ते रसमां त्रोड़ियै इसगी नमीं लाड़ी बनाई लैं।

दलासा

दमाग सक्खना, मन खाल्ली-खाल्ली, सोच बी खाल्ली,
छड़ी खाल्लीपना दी गैह्मा-गैह्मी ही दिला अन्दर।

ते संञ सक्खनी ही मारने गी होई दी काह्ली,
बड़ी बेजान भाजड़ ही पेई दी अरबला अन्दर।

”कबीर दासा“ दे खमोष, अक्खरहीन किष फिकरे,
मेरे च आई बड़े हे सृष्टि दे खाल्ली खलाऽ इच्चा।

मिगी लग्गा, कुसा षकारिया नै जंग-जू षिकरे,
कबूतर फगड़ने गी भेजे न अपने किले बिच्चा।

”दुखी निं हो ज्ञानहीनता पर मि’म्मी ज्ञानी निं,
फिरी बी मेरे हर दोहे च गरमी ठाठां मारा दी।

दुखी निं हो ‘वियोगी’ कोई पूरा जान्नू-जान्नी निं।
जदूं तिक्कर तेरे हिरदे च पीड़ त्राट्टां मारा दी ;

– सुआल आनने आह्ले कबूतर बौढ़दे रौङन।
जुआब भुक्खे-भाने षिकरें आंह्गर द्रौड़दे रौङन।।

इक अपने गी

में तेरी दुद्ध-चिट्टी छातियें च सिर जदूं रक्खां,
त्राटां मारने आह्ले मेरे झूरे रुकी जन्दे।

तेरे नै जद कदें बी मिलदियां न मेरियां अक्खां,
मना दी कौड़तन जन्दी, गमें दे सिर झुकी जन्दे।

तूं मेरा कुस जनम दा देना ऐ किष, में तुगी जिन्दे,
दुखें दे सेक दिन्नां ते सुखें दी ऐमनी लैन्नां ;

तुगी में दिन्नां झित्थे ते कबल्ले बलबले लिन्धे।
तूं ठाठां मारदी दिन्नी ऐं हीखी-तेरा केह् कैह्ना !

जदूं दा तेरै कन्ने ताल-मेल होए दा मेरा,
तूं सारी रंजषें दी हुंडियें गी खोह्ली छोड़े दा

ते मेरे इक्क-इक्क गीता उप्पर स्हान ऐ तेरा,
तूं सार जिन्दगी दा अक्खरें च घोली छोड़े दा।

मेरे जिस्मा दै राहें तूं मेरी रूहा गी छूह्ता ऐ ;
तेरा औना, मिगी मिलना, मिगी थ्होना-अछूह्ता ऐ।

रामनाथ षास्त्री गी सम्बोधत

नलें इच जोर हा ते रूहा इच किन्द ही पुट्ठी,
जदूं पीड़ें फड़ी लैत्ता ते बे-हद लागरी दित्ती;

मिगी गरसाल कीता, गुड्डेआ, उमंग बी लुट्ट ;
निरन्तर मेरै कन्ने जांगली जोराबरी कीती।

में भामें हारेआ लेकन कदें में हार निं मन्नी
ते अपनी हारें दी इट्टें नै ही पौड़ी बनाई में ;

में जिसलै डिग्गेआ तां हत्था बिच्च आई ही बन्नी,
जेदे नै लमकियै हर तांह्ग ही टीसी चढ़ाई में।

गमें गी चूसेआ हा ते दुखें दी तपष लैती ही
प’ जेह्ड़ी सेध फगड़ी ही ओदे षा बक्खी निं होआ।

तुसें गी मन्नना पौना में जेह्ड़ी षपत लैती ही ;
(तुसें गी टेकियै मत्था, सुरें दा बीऽ हा बोया)

ओ षपत पूरी कीती ऐ में रेहियै बखले षैह्रें च
ते लेइयै अज्ज आयां, में नतीजा, तुन्दे पैरें च।

कदर

मेरे यारा निं इ’यां घूर, में सान्नट लिखन लगेआं,
कदर करनी, कदर दै जोग में अज्ज षास्त्री जी दी।

(तूं न्हक्क सोचा नां में राह्न चलेआं तलियें पर स’रेआं,
नमें कप्पड़े लुआने न में अपनी मां-बोल्ली गी।)

मेरा रिष्ता ते ओदे नै, उसी भामें पता हैन्नी,
मेरे नै बाकफी हैन्नी मगर ओ ऐ गुरू मेरा।

ओदै कोल अज्ज भामें मेरे बौह्ने तै जगह हैन्नी,
मगर न धन्न भाग, सिलसला होआ षुरू मेरा।

ते जियां खिड़ने षा पैह्लें एह् फुल्ल बूह्टें दै राहें
न तपष सूरजी लैन्दे ते रत्त धरती दी चूसन ;

में उ’आं जिंदगी गी चूसना ऐ, जान जा भांएं,
ते तपष पीड़ें दी लेइयै फ्ही मेरे गीत जो बनंङन ;

उनें गी कन्ने लेई जाग्गा ते उन्दे पैरें पेई जाग्गा,
ते जेकर आखङन तां में बी उन्दै कोल बेही जाग्गा।

रूहा दा गड़ाका

”मिगी होआ हा केह्? में खिड़खड़ाइयै हस्सेआ की हा?“
सुआल कोई निं सुनदा, जवाब दिन्दा निं कोई।

दिला गी पुच्छेआ लेकन पता उसगी बी हैन्नी हा,
मगर सुआल एह् सुनियै, गेआ हा बन्ध-जन होई।

”कुड़े में हस्सेआ की हा?“ में पुच्छां अपनी पीड़ा गी।
मिगी ओ दिक्खियै लांदी ऐ लेकन अपनी गै रीनी।

ते नींह् हत्थें दै कन्ने ठोलदी ऐ मेरे हड्डें दी –
”तुगी पेई दी हासें दी, तुगी मेरी फिकर हैन्नी।“

परेषानी च लीन दिक्खियै तां अत्थरूं बोल्ले –
तूं फोकी षोह्रतें दे पिच्छें हा किष ऐसा लग्गे दा

जे ठंडे-ठार-जन लग्गन लगे हे जिन्दु दे षो’ले
ते रसमी वाह्-वाह् नै हा तुगी बे-स्हाब ठग्गे दा।

तां तेरी रूह् गड़ाका मारियै तेरे पर हस्सी ही,
ते तुक्की गफलतें गी छोड़ने दी मत्त दस्सी ही।

कलापा

मना गी हौसला दिन्नां गलाइयै – ”सुन मिरे भाई –
तूं कल्ला निं, तेरै कन्ने, तेरा कल्ला कलापा ऐ।“

मिगी मन आखदा ऐ-”गल्ल मिक्की समझा ते आई ;
निहालप रोग ऐ लेकन, मसीबत ऐ, स्यापा ऐ।“

अऊं निं हारदा हिम्मत, गलान्नां – ”ठीक तूं आखी,
प’ जेह्ड़ी गल्ल-बात करनी ऐ तूं सज्जना कन्ने,

ओ दस्स तूं कलापे गी – बनाई लै ओसगी साखी।
कलापा इक्क-मिक्क तां मना होग्गी मना कन्ने !“

एह् सुनियै आखदा मन – ”फलसफा ऐ तेरा बे-मैह्नी,
कलापा भूत ऐ, छौरा ऐ ते मारू बमारी ऐ।

एह् ऐसी कोठड़ी ऐ, जेदै बिच्च ब्हाऽ गै हैन्नी,
नां रोषनदान, नां कवाड़ ते नां गै दुआरी ऐ।“

बजाए पैरवी करने दै, मन आखै – ”कलापे दी,
दुआई दे मिगी कोई ‘वियोगी’ इस स्यापे दी।“

आगुएं दा हुनर

सचज्जे आगू निं डरदे कदें पबंदियें कोला।
कलेष, कष्ट ते कठनाइयें दी रीनी नेईं लांदे।

लगन दा रखदे न दिला दै अन्दर तिड़कदा कोला,
ते फूकां मारदे रौंह्दे, फफूहें षा निं घबरांदे।

जीभ कैद होइयै बी इस मूंहां दी बतीसी च –
पैह्रेदार दन्दें गी बी अपनै कम्म लांदी ऐ –

रुट्टी चापदे न दन्द सारे रीसो-रीसी च ;
सुआद आपें लैंदी, कम्म दन्दें षा करांदी ऐ।

दन्दें च घिरे होने करी टुक्कें दा डर होंदा,
प’ जीभ अपनी हुष्यारी दै मूजब बचदी रौंह्दी ऐ।

सचज्जे आगुएं दै कोल बी इयै हुनर होंदा –
उनें गी मुष्कलें नै बरतने दी जाच औंदी ऐ।

अनाड़ी लोकें तांईं प्रीत बी पठेड होंदी ऐ
सचज्जे आगुएं तै दुष्मनी बी खेढ होंदी ऐ।

जीने दा चज्ज

सदागर आं में सुखनें दा बपारी आं में मेदें दा।
में जानकार आं अत्त डींगियें बत्तें दे मोड़ें दा।

में बाकफकार आं अनमुक्क ते अनदिक्खी सेधें दा,
तजरबा ऐ मिगी पीड़ें दा ते साह्-घोट थोड़ें दा।

में फफ्फड़ताल करदे मतलबी रिष्तें दा जानू आं ;
दगाबाजी भरोचे फिकरें दी पनछान ऐ मिक्की।

में जिम्मेवारी चा अवेक लैने आला माह्नू आं ;
मिगी खबर ऐ कि’यां चिन्ता करदी जीभ ऐ फिक्की।

में तांइयैं समझी लैन्नां, म्हीन कोला म्हीन नुक्ते गी,
ते कोई भौ मेरी जिन्दगी च उक्क हैन्नी सो।

में जानदार तांइयै मन्ननां हर पत्ते-पत्ते गी।
ते मेरी रूहा इच कोई कबल्ली भुक्ख हैन्नी सो।

मिगी प्रयोग ताकत दा अवेकी टीसी तां दिन्दा,
ते अ’ऊं हारियै बी धौना गी करदा नेईं नीन्दा।

संदोख

हजूम झूरें दा, पीड़ें दा कट्ठ, भीड़ जज़्बें दी,
टोली बलबलें दी, हीखियें दा मेल्ला लग्गा ऐ।

खचाखच मेरे मनसूबें दी खलकत, गिनती अरबें दी,
तमाषा लाने तै एह्का निं मेरा धेल्ला लग्गा ऐ।

मिरे इच गुण अगर निं कोई तां खामी बी हैन्नी सो,
जिद्धर जो बी जज़्बा आखदा उद्धर टुरी पौन्नां।

मिरे भागें च षोह्रत नेईं, गुमनामी बी हैन्नी सो;
में अपने झूरें ते पीड़ें दै कन्ने खेढदा रौह्न्नां।

नदी इच रुढ़दी लुक्कड़ी दै साईं एह् जीन ऐ मेरा,
ते जिन्नी हिखियें दी, उन्नी गै रफतार ऐ मेरी।

सुआतम सील ऐ, टिके दा ऐ, मसकीन ऐ मेरा,
ते अपने बलबले नै मिलदी पूरी सार ऐ मेरी।

कोई मनसूबा ओह्दा जे कदें पूरा नेईं होन्दा,
‘वियोगी’ दे मना इच कोई बी झूरा नेईं होन्दा।

नमां इरादा

बथ्हेरे कम्म मेरे पे’दे अद्धे-अधूरे न,
कुसा गी चिट्ठी लिखनी ऐ, कुसा गी सीस देनी ऐ ;

कुसा षा कत्थां सुनियै भरने दिलचस्पी दे ङ्हूरे न ;
बतूरे हासें गी किज दरदमन्दी टीस देनी ऐ।

मगर में सोचनां एह् आलसी मना दे झूरे न –
में चाह्न्दे होए बी आखी निं सकेआ जो गलानी ही।

रुटीन कम्म च होए मेरे जज़बे बतूरे न,
अति नुकसान देने आली मेरी बे-ध्यानी ही।

अधूरे निक्के-निक्के कम्में दा ठाला ऐ लग्गे दा,
बतैंगड़ जज़्बें दी हाल्ली तिगर दारी नेईं कीती ;

बिना मुकाए पिछले कम्म केह् सोचां में अग्गें दा,
मुकम्मल कोई में अज्जा तिगर कारी नेईं कीती।

मना आ – सोच, समझ, अकल-ध्यान इक-मिक करियै,
बनाचै कीतियां, अनकीतियें गी इक-इक करियै।

 

आप – अलोचना

में माह्नू षोह्रतें दै पिच्छें-पिच्छें भड़कने आला,
उमर दी गिनतरी करदे लै बिलकुल चुप्प होई जन्नां।

ते मिक्की अरबला लगदी ऐ लागर मुड़कदा टाह्ला;
में अपनी खामियें गी गिनदा जन्नां, कन्ने रोई जन्नां।

मिगी लगदी ऐ चिन्ता-मेरे मनसूबें दा केह् होना?
मना च सुरकदे ख्यालें गी में कि’यां करी कैह्ना?

बचे दे साल्लें कोला मिक्की केह् ज्ञान ऐ थ्होना?
लुआना कियां सोचें गी दरुस्त लफ्ज़ें दा गैह्ना?

में लीन दुनियां च होइयै भुलाया की हा कान्नी गी,
लिखे निं की में अपने गीत पूरा जान-जी लाइयै?

बड़ा में झूरनां ते कोसनां अपनी नदानी गी,
बमार इल्लें आंह्गर गासा ब’ल्ल टिक-टिकी लाइयै।

फ्ही हीखी कामयाबी दी दिला गी डंगन लगदी ऐ,
ते तांह्ग षोह्रतें दी फिक्की-फिक्की लग्गन लगदी ऐ।

Copyright Kvmtrust.Com